“Innovatie in Twente staat op laag pitje”

Arnold Poelstra waarschuwt

We worden lui of het gaat ons te goed. Arnold Poelstra van EY ziet het als een gevaar voor de innovatieve ontwikkelingen in deze regio. Er wordt namelijk te weinig geïnvesteerd, naar zijn idee. Enerzijds omdat de urgentie er kennelijk niet is, anderzijds omdat een groot deel van de Nederlandse investeerders te voorzichtig is om te investeren in nieuwe en disruptieve technologische vooruitgang. Ook omdat ze het soms domweg niet snappen, vindt Poelstra: “We missen in Twente de Elon Musk-achtigen.”

EY zetelt sedert enkele maanden aan het Capitool in Enschede. Uit het raam zijn de contouren van de UT te zien, van bedrijven als Demcon en Ecare en andere succesvolle spin-offs. Kortom, het epicentrum van de Twentse innovatie. “Ja, hier gebeurt het, dit is wel het hightech-gebied van Twente. Met veel startups van de UT en Saxion”, aldus Arnold Poelstra, partner bij EY. Toch constateert hij, mede door de Covid-ontwikkelingen, dat innovatie op een laag pitje is komen te staan. “De traditionele industrie doet het nog altijd goed, mede door de financiële steun. Maar wat innovatie betreft is het beleid van de regering, dat niet snel knopen doorhakt, en het feit dat iedereen thuiswerkt, niet bevorderlijk.” Het gegeven dat de vernieuwingsdrang op de handrem staat wordt deels veroorzaakt doordat mensen elkaar niet meer ontmoeten, vervolgt hij: “Iedereen herkent dat: bij de koffiemachine, bij het handen wassen op toilet, die ontmoetingen waar spontaan gedachtes worden uitgewisseld; dat zet aan tot nieuwe ideeën en innovatie. Maar die terloopse ontmoetingen vinden door thuiswerken nauwelijks nog plaats terwijl dat wel weer nodig is.”

Hand op de knip
Er zijn andere ontwikkelingen die een remmende factor zijn: de economie raakt oververhit en grondstoffen worden duurder. Er is veel geld beschikbaar; ook bij durfinvesteerders, maar het aantal pareltjes om dit geld weg te zetten lijkt toch beperkt te zijn. En dat kan ertoe leiden dat durfinvesteerders de hand op de knip houden. “Terwijl het juist nodig is om nu nog meer te investeren in innovatie, want werkwijzen gaan veranderen, dat hou je niet tegen.” En, zo voegt hij eraan toe: “We staan als Nederland onderaan als het om ‘durf investeringen’ gaat: we staan niet eens bij de eerste honderd! Neem dan Israël, kleiner dan Nederland, maar wel op de vijfde plaats wereldwijd.”

Te bescheiden
De kille cijfers lijken in tegenstelling te staan met de realiteit: TKF, Thales, Topicus en Demcon; allemaal innovatieve bedrijven met Twentse roots. Ook Booking.com en Thuisbezorgd hebben hun oorsprong op de UT. “Maar misschien roepen we dat te weinig. Demcon heeft zeker een aanzuigende werking op talent, maar Twentse innovatieve bedrijven blijven te bescheiden. Ze blijven veelal onzichtbaar bij of zijn niet sexy genoeg voor aanstormend talent.” En daar zit wel een gevaar, want de braindrain wordt alleen maar versterkt, doordat de lokalen en auditoria op slot gingen. De studenten zitten thuis en zij die niet uit Twente komen, komen niet meer terug, vreest Poelstra: “Bovendien denken die straks eerder aan Philips, Shell en DSM dan aan een bedrijf als Tecnotion in Almelo. Ook weer omdat de gemiddelde student zulke innovatieve bedrijven niet kent. De UT wil zich profileren als ICT-universiteit. Op zich is dat niet vreemd want het is de thuisbasis van bedrijven als Booking.com, Thuisbezorgd en Bluetooth. Maar de buitenwereld ziet daar nog te weinig van. Als ik collega’s binnen de tech sector vraag waar de UT voor staat, weet men het niet. Net als met de bekendheid van innovatieve bedrijven moeten we daar toch wel iets aan doen. Ook qua mentaliteit want we zijn als Nederlander wel gemakkelijk: de zesjes-cultuur, we gaan er niet vol in. En misschien komt dat ook wel omdat het niet hoeft. Kijk maar om je heen: de economie draait voorspoedig, iedereen zit te schreeuwen om personeel. Ja, hoe slecht gaat het dan eigenlijk. De uitgaven inzake Covid beslaan inmiddels ruim 65 miljard, maar als je alle reguliere uitstel van betalingen van belastingen wegens bezwaarprocedures telt, dan is dat eigenlijk maar 55 miljard. Met zestig procent ten opzichte van het BNP kunnen we best nog wat hebben. Het wordt pas paniek als er massaontslagen zouden vallen.”

Koppelingen maken
Wat betreft de Twentse regio vormen de maakbedrijven en de familieondernemingen het fundament van het MKB. Arnold Poelstra verwacht vanuit het MKB geen al te grote innovatieve ambities. Ook daar geldt namelijk dat het bedrijfseconomisch voor de wind gaat. “En zonder noodzaak is het evolueren in plaats van innoveren. Maakbedrijven zijn flexibel, maar hoeven niet zo nodig voorop te lopen. Als je toeleverancier van de auto-industrie bent, maak je wat er gewenst wordt. Dat je als MKB’er een markt kunt domineren, dan komt niet vaak voor. Bovendien heeft zo’n bedrijf daar ook helemaal geen behoefte aan.” Wel is hij van mening dat het MKB in de nabije toekomst veel meer samenwerking moet zoeken. “Het MBK weet niet wat er in de regio gebeurt. Pietje die een keer met Jantje gaat praten, dat komt te weinig voor. Daarvoor zou er een organisatie moeten zijn die overzicht houdt in Twente en die koppelingen actief tussen bedrijven maakt. Dat zou een enorme boost kunnen geven.”

Innovatie aanwakkeren
Of daarmee dan ook daadwerkelijk innovatie, waaruit disruptieve diensten en producten voortkomen, wordt versneld is de vraag. Daarvoor ziet de EY-partner juist een rol weggelegd voor de huidige captains of industry in de regio. “Kijk je wat Twente groot heeft gemaakt, dan waren dat destijds ook mannen als Ferry Fransen, Frans Hartman. Die rol moeten mannen als Dennis Schippers van Demcon, Hans Lesscher van Odin en Kees Koolen misschien op zich nemen. Demcon is zo’n bedrijf dat durft in te zetten op de toekomst en dat ook doet. En Kees Kolen ziet in het kader de energietransitie trends en speelt daarop in. En door snel in te spelen op trends wakker je innovatie aan. Daar heb je visionairs voor nodig. En investeerders die durven te investeren. Als die mensen nu eens met elkaar aan tafel gaan zitten en gaan nadenken hoe we de regio moeten herinrichten, wat zouden daar wel niet voor prachtige ideeën uitkomen.”

Maar zover is het nog niet want zegt hij: “We worden lui of het gaat ons te goed en dat is niet goed voor innovaties. Er worden op de universiteit op medisch technologisch gebied mooie en disruptieve ideeën uitgewerkt, maar het komt op grote schaal nog niet verder. Waar ligt dat aan? Voor een deel omdat durfkapitalisten liever investeren in wat ze snappen. Dat is het probleem: we missen de Elon Musk-achtigen in Twente!”

Tekst: Erwin Gevers
Fotografie: Frank Visschedijk