Gedrag aanpassen is noodzakelijk
Congestie elektriciteitsnet
Vorig jaar publiceerde TOM een artikel over de congestie op het Twentse stroomnet. Rooskleurig was het allerminst. Wie het nieuwe kantoor of een bedrijfsruimte wil voorzien van elektriciteit moet geduld hebben. Wachten is het devies. In een jaar tijd is dat nog niet veranderd. Sterker nog: het doemscenario is nauwelijks nog een scenario maar donkere werkelijkheid, want het wordt alleen nog maar erger. En toch zijn er kleine lichtpuntjes. Flets en kwetsbaar als een kaars op een tochtige plek, maar net voldoende om het einde van de tunnel te zien. Hoe? Door kritisch naar de eigen elektriciteit huishouding te kijken.
Nee, het is geen vrolijk beeld dat Tim van Ham van Enexis ons voorhoudt: “We zijn druk aan het werk om meer capaciteit te realiseren maar het zal eerst nog erger worden. We hebben een waslijst van verdeelstations die gebouwd moeten worden maar we zien in vrijwel ons hele verzorgingsgebied dat we geen nieuwe grote aansluitingen meer kunnen realiseren.” Dat verzorgingsgebied omvat de drie noordelijke provincies Groningen, Drenthe en Overijssel en Brabant en Limburg. Enexis is monopolist met uitzondering van Twente waar Coteq Netbeheer, onderdeel van de Cogas Groep, in een aantal gemeentes de leverancier is.
Druk op de ketel
Waar netbeheerder Tennet zich richt op de hoogspanning is Enexis actief
in het segment midden- en laagspanning. “We zijn beiden enorm aan het uitbreiden
maar het kan op dit moment niet sneller”, aldus de woordvoerder van Enexis,
die een duidelijke verklaring heeft voor de ontstane situatie: “Het netwerk
hebben we de afgelopen jaren beetje bij beetje opgebouwd. Maar nu zet de
elektrificatie zich door: bedrijven gaan van gas over op elektriciteit,
in huishoudens neemt het stroomverbruik toe, overal komen laadpalen voor
stekkerauto’s. En dan leven we in een gereguleerd land: voor je ergens
aan het werk kunt, moet iedereen er iets van vinden. Dat werkt vertragend.”
Vertragend is wellicht een understatement, want de voorspelling is dat het nog zeker tot 2030 duurt voordat de congestie op het netwerk enigszins onder controle is. Pikant detail is bij dit alles dat netbeheerders de wettelijke taak hebben om aansluitingen op het netwerk te leveren. Weliswaar heeft demissionair minister Jetten vorig jaar ‘onorthodoxe’ maatregelen aangekondigd maar daarmee is de druk niet van de ketel, zegt Van Ham: “In Twente moeten wij nog vijftien verdeelstations bouwen. Dat kan nog zeker acht jaar duren, ook omdat er onvoldoende technisch personeel is. We hebben alle begrip voor onze klanten die daar van balen. Wij zijn ook geen netbeheerder geworden om bedrijven op een wachtlijst te zetten. Maar Nederland elektrificeert in een dermate hoog tempo dat het niet kan worden bijgehouden. Door geen enkele netbeheerder.”
Lichtpuntje
Er is wel een lichtpuntje: bedrijven kunnen namelijk zelf maatregelen
nemen om het stroomverbruik binnen de perken te houden. Van Ham: “Bedrijven
kunnen kritisch kijken naar de bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld investeren
in aggregaten, batterijen en zonnepanelen. Of niet alle machines tegelijk
laten draaien of de productie over een etmaal verdelen. Je kunt je warmtepompen
slimmer aansturen.” Al met al denkt Enexis nog vijf tot tien jaar nodig
te hebben om voldoende extra capaciteit op het net te kunnen bieden, zegt
Tim van Ham tot slot: “Nee, ik verwacht niet dat we de komende jaren complete
black outs krijgen. De kans dat een straat of wijk tijdelijk zonder stroom
zit, is er wel, maar dat blijft beperkt. Niettemin, we zullen ons gedrag
moeten aanpassen, want de tijd dat je kon doen wat je wilde is wat ons
betreft voorbij. We zullen efficiënter moeten gaan met het elektriciteitsnet.
Ook in de toekomst, als alle elektriciteitsnetten uitgebreid zijn.”
Pleidooi voor software
Ondernemer Harrie Evers houdt zich, nadat hij zijn bedrijf Normteq
deels verkocht, volledig bezig met de energietransitie. De Hengeloër is
een enthousiast aanjager van initiatieven die de overstap van fossiele
brandstoffen naar schone energie bevorderen. Samen met deskundigen denkt
hij met de Stichting Anpakk’n plannen uit om duurzame stroom te ontwikkelen.
Zoals met het project voor 24 hectare zonnepanelen en windmolens van de
corporatie Energie van Hengelo. “En dan moet de opbrengst niet naar een
energieproducent gaan, maar hier blijven. In dit geval in Hengelo”, aldus
Evers, die ook oppert om de kerncentrale over de grens bij Lingen op te
starten. Geen utopie maar wel op het grensvlak van absurditeit en genialiteit,
vindt hij: “Die centrale ligt stil en het gaat miljarden kosten om af te
breken. Waarom kopen wij die centrale niet voor een euro? Er zijn nog genoeg
mensen die er altijd hebben gewerkt en we leveren vervolgens 1400 Megawatt:
voldoende voor de provincies Drenthe, Overijssel en de Achterhoek.”
Overigens voegt hij eraan toe dat kernenergie als stabiele factor een grote rol heeft om de transitie te realiseren: “Het aandeel zon en wind in de vraag is maar een derde. Dus je zult zeker moeten kijken naar kernenergie en andere vormen van opwekking, die we nog niet kennen maar die er ongetwijfeld komen.” Daarmee preludeert Harrie Evers op een groeiende vraag naar elektriciteit. “Maar de congestie is juist niet het probleem”, betoogt hij: “Het probleem is het verdelen van de elektriciteit. Waarom moet iedereen tegelijk de auto opladen of wil het warm hebben. Die pieken in de vraag zijn met software op te lossen. Kijk naar Word of Excel: software die voor iedereen toegankelijk is en veel mogelijk maakt. Software kun je ook inzetten om het aanbod van elektriciteit te reguleren. Zonder dat jij dat zelf doet, omdat de software dat overneemt. Passend binnen jouw wensen en eisen. En dat kan ook voor bedrijven en kantoren.”
De stichting Anpak’n wil die toepassing van slimme software ontwikkelen. De stichting bestaat uit ondernemers en wetenschappers die inzien dat de energietransitie niet alleen gaat over zonnepanelen, windmolens of accu’s. Volgens Anpak’n moet energievoorziening een systeem van opwekking, transport en opslag in nauwe balans met de ecologie vormen. Harrie Evers: “En wat bij dit alles heel belangrijk is: we moeten ook geduld hebben. Voor dit soort processen met je echt de tijd nemen.”
