Het COVID-19 virus en het contract

Wat is de positie van een ondernemer als vanwege COVID-19 niet meer kan voldoen aan contractuele verplichtingen? Bijvoorbeeld dat door de coronamaatregelen zijn cashflow is opgedroogd.

Hoofdregel is dat indien een van de partijen de overeenkomst niet nakomt, kan de andere partij een aantal maatregelen nemen. Maar wat nu als de partij die niet nakomt niet anders kon? Bijvoorbeeld omdat hij op verzoek van de overheid de deuren van zijn onderneming heeft moeten sluiten (denk aan sportscholen en restaurants). Hij zou kunnen stellen dat er sprake is van overmacht of van een onvoorziene omstandigheid.

Een geslaagd beroep op overmacht heeft gedurende de periode dat van overmacht sprake als gevolg:

• de partij die er zich op beroept, is niet verplicht om het contract na te komen;
• deze partij is niet verplicht om de schade van de wederpartij te vergoeden;
• deze kan haar verplichtingen opschorten;
• de wederpartij mag de overeenkomst in beginsel ontbinden.

Of sprake is van overmacht dient te worden beoordeeld op basis van alle concrete feiten en omstandigheden.

In de overeenkomst of algemene voorwaarden kunnen bepalingen zijn opgenomen die een beroep op overmacht beperken of juist uitbreiden. Beoordeel dus altijd van te voren of er een overmachtsclausule in de overeenkomst staat. Of het COVID -19 virus valt onder overmacht, kan afhangen van hetgeen is overeengekomen.

Het COVID-19 virus zou mogelijk ook gekwalificeerd kunnen worden als een onvoorziene omstandigheid. In die situatie kan nog wel worden nagekomen, maar er kan naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid dan niet meer worden verwacht dat de overeenkomst ongewijzigd wordt nagekomen. Een geslaagd beroep op onvoorziene omstandigheden kan dus leiden tot een wijziging van de overeenkomst of ( gedeeltelijke) ontbinding daarvan. Dit is een flinke drempel, want hoofdregel is, afspraak is afspraak.

De rechter moet op basis van alle omstandigheden van het geval bepalen of er sprake is van een onvoorziene omstandigheid. De corona-situatie is voor iedereen nieuw, ook voor rechters. Op dit moment wordt er in de rechtspraak nog verschillend gedacht over de vraag of COVID -19 een onvoorziene omstandigheid is.

De jurisprudentie zal ons meer hierover gaan informeren.

Gelet op de mogelijke grote gevolgen zoals het procesrisico en de kans op een kapotgemaakte zakelijke relatie, is mijn aanbeveling dan ook dat beide partijen ‘water bij de wijn’ doen en gepaste aanvullende afspraken maken.

Shamiran Demirdag,
Advocaat Ferrmons Advocatenkantoor