“We zijn futureproof”
Tanno Zuidema van Z-tech Solutions
Achter de muren van bedrijven met onbekende namen op de gevel spelen zich niet zelden wonderlijke activiteiten af. Activiteiten die tonen dat Twente een gezonde voedingsbodem is waarin technisch vernuft kan groeien. Zo’n bedrijf is Z-tech Solutions dat zich vanaf de beginjaren negentig ontwikkelde tot een van de toonaangevende robotica-specialisten van ons land. Oprichter en directeur Tanno Zuidema over succes, vallen en opstaan. “Stoppen is verrekte lastig.”
In de hal van Z-tech staan twee immense robots te wachten op het moment dat ze tot leven worden gewekt. Het type robots dat iedereen kent uit de automobielindustrie: in lange rijen monteren de armen onvermoeibaar complete auto’s in elkaar.
Bij Z-tech is het wat meer bescheiden: de twee robots die hier geduldig wachten op commando’s gaan straks isolatiemateriaal bewerken tot kant en klare panelen. “Maar het zijn wel de grootste robots die we nu integreren in een productieproces”, zegt Tanno Zuidema niet zonder trots.
Hij heeft een lange weg afgelegd tot hier. Geboren in Enschede, dankzij een opa die uit de Veenkoloniën welvaart zocht in de Enschedese textiel. Vader die boekhouder was en een ‘ondernemende tante’ als moeder, die apothekersassistente werd. Al jong was er het technische talent want ‘vader had ook geen linkerhanden’. Junior knutselde met Meccano, later aan brommers. Lachend: “Wat we nu doen is eigenlijk spelen met Meccano in het groot.” Hij volgt aan de HTS de opleiding elektrotechniek en gaat werken bij Moekotte Automatisering in Enschede. Het is de tijd dat de PLC’s (Programmable Logic Controllers) hun rol opeisen in een nieuwe industriële revolutie. Als programmeur heeft hij het er naar zijn zin: “PLC-programmeur is een fascinerend beroep. Je ziet als het ware dat een machine tot leven komt. Ik heb daar altijd veel voldoening uitgehaald. Moekotte Automatisering was ook een vooruitstrevend bedrijf. Autocad, chips ontwerpen, daar waren ze destijds al mee bezig. Er reed al een karretje lasergestuurd door het bedrijf.” Eind jaren tachtig wordt Moekotte Automatisering echter opgesplitst: “Men wilde terug naar de corebusiness. De speciaal machinebouw werd afgestoten en dat was een beetje mijn ding. Ik had veel contacten met eindklanten en durfde het wel aan om die afdeling over te nemen.” Bij toeval heeft slotenbouwer Axa op dat moment het plan om een nieuwe, sterk geautomatiseerde productielijn voor fietssloten op te zetten. Het is een omvangrijk project van enkele tonnen. “Axa wilde natuurlijk wel zekerheden hebben. Daarom heb ik dat met een andere partij gerealiseerd, B&S in Hengelo. Zij werden hoofd-
opdrachtnemer en deden de bouw. Wij deden de engineering en inbedrijfstelling. Op dat moment, beginjaren negentig, was de robot nog niet in beeld bij geautomatiseerde productieprocessen.” “Het ging om pneumatische pick and place units, waarbij onderdeeltjes worden geassembleerd. Maar wel efficiënt en om Axa als voorbeeld te noemen: voorheen werden die fietssloten door twintig man geassembleerd. Met onze productielijn waren er nog maar twee mensen nodig.” Rond de eeuwwisseling doet ook de robot zijn intrede binnen Z-tech. “Het is niet zo dat wij die robot zelf bouwen, die kopen wij in. Maar het hele proces eromheen, dat wordt door ons ontwikkeld en gebouwd.”
Alle lichten op groen
Dat Tanno Zuidema het ondernemerschap binnenstapte was niet een bewuste keuze. “En een droom, dat is een groot woord. Maar er lag een kans, het was nu of nooit. Bovendien stonden alle lichten op groen. Er was een enorme markt aan het ontstaan; de industrie wilde kostenefficiënt produceren dus moest men automatiseren. Ook al omdat steeds meer productie naar lagelonenlanden verdween. We groeiden in no time naar 25 man en dat was nog te weinig. Dus gingen we mensen inhuren. Maar daardoor is de kwaliteit soms discutabel. Dingen passen niet of werken niet en daar kom je dan pas later achter.” De combinatie van een te snelle groei en projecten die niet de gewenste kwaliteit haalden blijken in 2004 funest: het bedrijf gaat failliet. “Ik was terug bij af”, zegt Zuidema die steun vindt bij zijn oude werkgever Moekotte: “Jan Moekotte is nog steeds vijftig procent aandeelhouder in Z-tech.” Het faillissement blijft een pijnpunt: “Ik heb er veel van geleerd, maar het was een zwarte periode. Daarnaast was er het financiële aspect: ik had al het geld telkens geïnvesteerd in het bedrijf, maar daardoor was er ook geen financiële buffer. We zijn dus zo snel mogelijk onafhankelijk geworden van de banken. Moekotte had een hele goede projectadministratie en van Jan Moekotte hebben we in dat opzicht veel geleerd. Kijk, achteraf was het naïef: je gaat te lang door. Maar ik zie dat nog altijd om mij heen. Een kok kan goed koken maar dat betekent niet dat hij een restaurant kan runnen. Daar zijn weer andere vaardigheden voor nodig. Kortom, het is een goede leerschool geweest.”
Totale robot-systeemintegratie
Vanaf 2015 heeft de inzet van robots en servo-gestuurde machines een enorme vlucht genomen. De jarenlange ervaringen in besturing en geautomatiseerde processen betalen zich terug en Z-tech ontwikkelt zich tot specialist in totale robot-systeemintegratie. “Met alles erop en omheen”, zegt Zuidema: “de grijpers, de aanvoerlijnen, de afvoerlijnen. Inmiddels hebben we meer dan honderd robotprojecten gedaan.” Projecten met een enorme diversiteit en navenant verschillende opdrachtgevers: van Vredestein tot Eaton, van Koni tot Powerpacker en Auping. “De reden voor de groei is dat je met een robot in je productieproces kortere omsteltijden kunt realiseren. Daardoor kun je ook veel meer verschillende producten samenstellen. Een robot is vergevingsgezind en doet precies wat je wil. Het bespaart arbeidskrachten, de kwaliteit is constant en de ergonomie: een robot maakt honderden keren dezelfde beweging zonder problemen.” Hij vervolgt: “Handmatig seriewerk verdwijnt naar de lagelonenlanden. Het enige wat je daar tegenover kunt stellen is flexibiliteit en lagere oplages. Dat kan met robots worden bereikt. Het is goedkoper en sneller.”
Twentse mentaliteit
De systemen worden bij Z-tech in Oldenzaal ontworpen en opgebouwd. Projecten die worden uitgevoerd door dertig UT’ers, HTS’ers en monteurs. Daarbij wordt meer en meer gebruik gemaakt van prestudies: “We werken dan nauw samen met de klant. Met onze eigen robot en 3D-printers kunnen we vooraf de technische haalbaarheid van een ontwerp bepalen. Bovendien haal je in die fase ook veel technische problemen naar voren. Die kun je dan al oplossen voordat je overgaat tot het uiteindelijke bouwen van het systeem.” Z-tech staat ruimschoots binnen de top tien van robotica-specialisten. Zelf doet Tanno Zuidema daar enigszins bescheiden over, maar hij begrijpt wel waarom: “Een deel van ons succes is de Twentse mentaliteit. We staan voor wat we verkopen en dat zijn geen praatjes. We werken net zo lang aan die machine tot hij doet wat hij moet doen. Het moet gewoon goed zijn en dat waarderen onze klanten.” Klanten in verschillende sectoren en industrieën. Zuidema: “We zijn zeer actief in de medische sector en farmacie. Ook al omdat dit een niet conjunctuurgevoelige bedrijfstak is waar budgetten nog niet zo onder druk staan.” Partijen zoals Johnson&Johnson, waarvoor onder andere een productielijn voor borstimplantaten is ontworpen. “En voor MSD verpakken onze systemen medicijnen waarbij wordt gecontroleerd of het juiste medicijn in het juiste doosjes zit én met de juiste bijsluiter. Voor de Duitse multinational Fresenius bouwen we wereldwijd machines die automatisch infuusmaterialen en bloedzakken produceren En voor apotheken bouwen we nu de MedEasy: een automaat voor medicijnenuitgifte. Patiënten kunnen dan via een persoonlijke code hun medicamenten ophalen.” Het tekent een volgende fase, zegt hij: “Deze automaten produceren we seriematig, dat is iets nieuws voor ons. Dit project doen we samen met een marktpartij waarbij een verdere doorontwikkeling van dit type producten voor de hand ligt: PostNL is hier al op bezoek geweest om te kijken naar de mogelijkheden van automaten met postpakketten. Er zijn legio toepassingen te bedenken voor een robot in een consumenten omgeving.”
Daarnaast neemt ook de markt voor duurzame producten toe: prefab woningbouw, klimaatsystemen; overal kunnen robots ingezet worden. “Wat dat betreft zijn we futureproof, omdat de robotisering steeds verder toeneemt. Hoewel we de handen vol hebben aan de Nederlandse markt willen we ook meer in Duitsland gaan doen. Daartoe hebben we ons aangesloten bij TechNet Oost: een initiatief van de VMO. Met een groep Twentse bedrijven presenteren we ons gezamenlijk op de Duitse markt.”
“Ik vind dat we een geweldig bedrijf hebben om voor te werken. Er is een goede sfeer, het verloop is nihil en ook het ziekteverzuim is laag”, zegt Tanno Zuidema tot besluit. Of hijzelf nog lang blijft bij Z-tech is echter de vraag. “Ik ben nu 62, tijd om een stapje terug te doen. Ik wil wel actief blijven. Bijvoorbeeld om ondernemers en start-ups te coachen en te behoeden voor valkuilen die ik zelf heb meegemaakt. Dat is zo ongeveer mijn plan. Alleen…stoppen is verrekte lastig.”
Tekst: Erwin Gevers
Fotografie: Frank Visschedijk
