Paula Gerritsen van Spinning Jenny

Met haar innovatieve textielbedrijf Spinning Jenny hoopt Paula Gerritsen een bijdrage te leveren aan een duurzame textielindustrie. In Nijverdal staan inmiddels de eerste machines letterlijk en figuurlijk te draaien; een enorm complex waar dagelijks tienduizend kilo garen wordt geproduceerd van gerecycled textiel. Daarmee blaast zij nieuw leven in de Twentse textielindustrie. En niet alleen dat: Spinning Jenny moet namelijk impact maken op de wereldwijde textielproductie. “Een shirtje voor twee of drie euro? Je weet dat het ergens niet klopt.”

Paula Gerritsen werd geboren in Rijssen. Vader had een leidinggevende functie bij Cogas, moeder had om vier uur de thee klaar voor Paula en haar broertje. “Noem het een doorsnee gezin. We hadden het goed en ik heb er altijd fijn gewoond”, vertelt ze in het pand waar voorheen Eurol resideerde. Ze volgt na de Mavo een opleiding voor middelbaar management in Almelo. “Ik had nog geen idee wat ik wilde. Een makkelijk kind was ik in elk geval niet: ik had een uitgesproken mening en ik had moeite met school, ik was ongeduldig en pragmatisch ingesteld. Het zit niet in mijn karakter om de hele dag te zitten en te luisteren. Bovendien, intelligentie zit ook niet per definitie in opleiding.” Ze ging aan de slag als assistent-bedrijfsleider. “Ik was achttien, dacht dat ik de hele wereld wel aankon. Later kwam wel het besef dat mensen die er al dertig jaar werken niet gaan luisteren naar een 18-jarig broekie. Je mist op dat moment nog een stuk levenservaring.” Aansluitend werkt ze in verschillende bedrijven, als secretaresse, onder andere bij een scholenorganisatie. “Op dat moment had ik al veel geleerd over hoe je dingen inricht, gestructureerd werken, overzien waar de prioriteiten liggen.”

Hergebruik van textiel

Eigenschappen die goed van pas komt als zij in 2014 haar eerste stappen in de textielwereld zet als office-manager bij Texperium in Haaksbergen. De stichting is dan al enkele jaren actief om innovatie aan te zwengelen in hergebruik van textiel. “Er stond inmiddels een halve proeffabriek, alleen was het budget op. Er was een subsidie voor vijf jaar, en het kon niet anders dan dat we commercieel gingen. Dus acquisitie, onderzoeksprojecten voor derden doen, subsidies aanvragen. Er zat veel druk op de ketel: waar we kansen zagen, daar sprongen wij in. Dat varieerde van experimenten met hennepvlas, recycling, aanpassen van machines op basis van bestaande technologie.” Met haar doorzettingsvermogen en ongeduld weet ze van Texperium een succes te maken, inmiddels is zij dan medebestuurder van de stichting. Drie jaar geleden constateert Gerritsen een verandering in de markt. In de eerste plaats loopt de inzameling van afgedankt textiel achter ten opzichte van andere materialen als GFT, glas en papier. “Textiel belandde bij het huisvuil. En waar er al een afzetmarkt was voor gerecycled materiaal moet je denken aan de automobielindustrie. Het had alleen maar laagwaardige toepassingen, terwijl de bergen gebruikt textiel enorm waren en niemand wist waar het naar toe moest.” Toch ontstaat gaandeweg een markt, er komt interesse, er zijn subsidies en er ligt een netwerk. Het is de fundatie voor Spinning Jenny. Met haar ervaring vanuit Texperium weet zij de weg in de wereld van afgedankt textiel, recycling en niet in de laatste plaats het zoeken naar subsidies en investeerders.

Spinning Jenny

Inmiddels worden in Nijverdal tonnen gerecycled textiel tot herbruikbare en hoogwaardige garens gesponnen. Een machinepark dat indruk maakt met als topstuk de 46 meter lange spinmachine waar 360 garens tegelijk worden gesponnen. Een innovatie, zegt Paula Gerritsen: “Omdat bij andere spinmachines één motor het hele systeem aandrijft. Als er dan bij een spindel, waarop het garen wordt gewonden, een storing is staat een groot deel van de machine stil. Bij onze machine wordt iedere spindel afzonderlijk aangedreven. Het scheelt tijd en energie.” De balen met gerecycled textiel komen van verschillende toeleveranciers, geselecteerd op kleur, kwaliteit en grondstof. In speciale machines worden de vezels uitgespreid en ontstaat een vliesachtig materiaal waarvan de draden worden geproduceerd. De bedrijfsnaam Spinning Jenny is een ode aan James Hargreaves die in 1764 de eerste bruikbare spinmachine ontwierp. Zijn machine werd manueel aangedreven en kon tot acht draden tegelijk spinnen. Het is de start van de groeiende industriële productie van textiel en daarmee ook een ode aan Nijverdal, de bron van de Twentse textielindustrie.

Productie verhogen

En anno 2023 is Spinning Jenny ook een saluut aan de innovatie in de textiel. In veel opzichten: textielvezels kunnen namelijk enorm variëren en zelfs de stof van afgedankte sportschoenen wordt hergebruikt. Samen met de Duitse fabrikant worden daarom tal van aanpassingen aan de machines doorgevoerd. “Wij zijn een ontwikkelpartner voor hen”, zegt Gerritsen: “We delen elkaars kennis en bevindingen. Het zijn niet alleen verschillen in materiaal zelf, maar ook in de lengte van de vezels. Van korte vezels is het lastig garen te spinnen omdat er weinig of geen hechting is. Het is dus gecompliceerd.” De eerste machines werden in september 2021 besteld vanwege de lange levertijden. Op dat moment had Gerritsen al een duidelijk beeld voor ogen: “De vraag was: blijf je kleinschalig voor een nicheproduct of ga je voor de massa en verwerk je drie tot vijf miljoen kilo per jaar. Dan heb je nieuwe technologie nodig. Daarop is ook het plan geschreven en de subsidie aangevraagd.” Met 3,2 miljoen euro subsidie konden de eerste stappen worden gezet. Een lening maakte het mogelijk de investeringen in het machinepark te doen en er zijn regionale investeerders ingestapt. Inmiddels is er ruim 7 miljoen geïnvesteerd. Een volgende subsidieronde staat in de steigers: “We willen een tweede productielijn neerzetten om de capaciteit te verdubbelen. We willen namelijk voorop blijven lopen en de productie verhogen. Er is nu geen partij die kan maken wat wij maken. Dat komt ook dankzij ons team waarin veel spinnerij-ervaring aanwezig is. Gerecyclede vezels zijn anders dan virgin vezels maar wij kunnen het dankzij de moderne technologie.” Het mag worden gezegd: wat er is opgebouwd komt op haar conto. “Maar we hebben hier mensen die een klik met elkaar hebben. Er is ruimte voor respect en vertrouwen en soms ook zelfspot. Dat is een goede solide basis. Ik vind dat er iets moois is gerealiseerd. De identiteit van Spinning Jenny past bij mij.”

Massa is macht

Uiteindelijk is de ultieme maatstaf impact te maken in de totale textielindustrie en zeker daar waar het duurzaamheid en circulariteit betreft. Iedereen weet inmiddels wel dat qua milieubelasting textiel niet tot de schoonste bedrijfstakken mag worden gerekend. De cijfers zijn bekend: voor een T-shirt is bijvoorbeeld 2.700 liter water nodig. Daarnaast zijn er de schadelijke chemicaliën, de microplasticvezels en het gebruik van grondstoffen.

“Je vraagt je af waarom textiel, en zeker de zogenaamde Fast Fashion, zo goedkoop kan zijn. Katoen moet gezaaid worden, heeft water nodig, het moet worden geoogst, gebleekt, gekleurd. En dat shirtje kost dan twee tot drie euro. Je weet dat het niet klopt”, aldus Gerritsen: “Waarom dat shirtje bijna niets kost? Omdat massa macht is. De inkopers gaan naar de fabrikanten en zeggen: dit wil ik voor dat shirt betalen. Die fabrikant wil die order niet missen en gaat akkoord. Vervolgens haalt hij zijn verlies weer terug bij onderaannemers. Dat zijn de echte, verliezende partijen. Maar het probleem zit ook hier. Iedereen wil er leuk uitzien, maar koop je dan twee producten met kwaliteit of een twee tassen vol zonder kwaliteit? Het is onverschilligheid. Maar je moet wel beseffen dat elk jaar de vraag naar textiel met vier procent toeneemt en daarmee grondstoffen nog schaarser worden. Terwijl we toch moeten eten, drinken en wonen.” En, zo voegt zij toe: “Wij willen laten zien dat het kan: textiel maken met oog voor de toekomst. Ja, dat betekent ook aandacht voor robotisering. Zo kunnen we de looncomponent voor een deel verlagen. Maar mensen heb je altijd nodig. Een machinepark zoals wij hebben is hightech en bepaald niet simpel. Daarvoor zijn medewerkers op MBO-plus niveau nodig. Overigens, toen we onze eerste plannen naar buiten brachten, kwamen spontaan al mensen zich melden om bij ons te werken. Ja, oudgedienden uit de textiel met veel kennis en verstand van zaken.”

Het is een illusie dat Spinning Jenny de wereld van de textiel in haar eentje kan verbeteren. Maar nu al zijn afzetmarkten gecreëerd die ertoe doen: van autobekleding tot sportschoenen, gordijnen, breigarens, matrassen en tapijt en bedrijfskleding. Tot slot zegt Paula Gerritsen: “Onze doelstelling is nu snel uit te bouwen en uit te breiden. We willen namelijk concurreren met andere spinnerijen op een hoog niveau.”

Tekst: Erwin Gevers
Foto: Frank Visschedijk