Werken we onszelf de verzorgingsstaat uit?

Nederland is kampioen deeltijd. We werken volgens het CBS gemiddeld 32,1 uur per week - het minst van Europa. Die korte werkweek ontstond ooit uit het anderhalfverdienersmodel en is inmiddels breed geaccepteerd. Meer balans en minder druk. Maar terwijl wij meer rust nemen stijgt de druk op het systeem. 

En hoewel de krapte op de arbeidsmarkt over een piek heen lijkt, blijven werkgevers de komende jaren kampen met personeelstekorten. In 2050 telt Nederland twee tot drie keer zoveel 80-plussers als nu. Meer zorg, meer pensioenen, meer kosten. Maar minder mensen om dat te dragen. Terwijl wij de werkweek inkorten, raakt de verzorgingsstaat uit balans. 

Willen is niet genoeg 

Toch is er ruimte. Als iedere werkende Nederlander één uur per week extra werkt is, op basis van een berekening van het CBS, hiermee een substantieel deel van de openstaande vraag te dempen, zeker in sectoren waar extra uren direct output geven. En in sectoren als als zorg en techniek maakt dat direct verschil. Maar alleen willen is niet genoeg. Werkgevers moeten zorgen dat het kán met duidelijke roosters, voorspelbare planningen en goede opvang. 

De arbeidsmarktkrapte lossen we niet op met nóg een vacaturetekst. Er zijn twee knoppen om aan te draaien: meer uren maar ook vooral slimmer werken. De eerste knop is concreet, en snel inzetbaar. De tweede vraagt creativiteit zoals het schrappen van overbodige vergaderingen, meer digitaliseren en het versimpelen van processen. 

Kijk naar bedrijven als AFAS en &samhoud. Sinds dit jaar werken hun teams vier dagen per week met behoud van loon. Een deel van het werk is anders ingedeeld om de taken voor vrijdag af te krijgen zodat de kantoren op vrijdag dicht zijn. Dankzij de inzet van AI, minder overleg én betere samenwerking blijft de output gelijk. Sterker nog: AFAS draaide 12% meer omzet in de eerste helft van 2025. Meer rust, minder uitval én betere resultaten. 

Durf te vernieuwen 

Niet elke organisatie kan dit kopiëren. Maar het laat wel iets zien: wie durft te vernieuwen, wint. Minder praten, meer aanpassen, eventueel met AI waar het kan. En dan pas de week inkorten. Zo maak je van krapte geen rem maar een reden om te vernieuwen. De arbeidsmarktkrapte vraagt om actie. Van werkenden én werkgevers. Werken we onszelf de verzorgingsstaat uit, of zetten we samen de schouders eronder?