Opzoek naar balans tussen werkplek en keukentafel

Noeste werkers of watjes?

Het is een plaag voor werkgevers: werknemers die korter willen werken; geen vijfdaagse werkweek, laat staan vier dagen. Drie dagen moeten voldoende zijn want dan is er tijd voor een privéleven, variërend van opgroeiende kinderen tot studie of vrijwilligerswerk. Zoiets was in voorgaande decennia nauwelijks voor te stellen. Een levenslange loopbaan bij hetzelfde bedrijf was eervol en werd alom gewaardeerd: tot en met het gouden horloge met inscriptie bij pensionering.

Is de huidige werknemer een flierefluiter of een onmisbare schakel?

Je zult als ICT-bedrijf een automatiseringsproject in opdracht hebben met een strakke deadline. Het is alle hens aan dek maar daar denken de medewerkers anders over: immers, het leven bestaat niet louter uit werk en tijdslimieten. Niet alleen in de ICT maar ook in de zorg waar de werk-privébalans en het werkplezier voor studenten geneeskunde de twee belangrijkste factoren vormen bij hun keuze voor hun toekomstige loopbaan. Sterker nog: maar liefst twee derde van de geneeskundestudenten twijfelt hierdoor over wat ze na hun studie gaan doen. En er zijn al te weinig huisartsen…

Gemiste kans

Ook in andere sectoren is het geen fenomeen meer dat werkgevers met lede ogen toezien dat de medewerkers andere ideeën hebben. Goed werkgeverschap begint volgens werknemers namelijk bij de balans tussen werk en privé (59 procent), direct gevolgd door salaris (58 procent), vervolgens de band met de collega’s, de bedrijfscultuur en tot slot vertrouwen in het management. Werkgevers daarentegen denken dat juist de band met collega’s het belangrijkste is, dan pas de bedrijfscultuur. Salaris (36 procent) en werk en privé balans (28 procent) staan op de derde en vierde plek met tot slot het vertrouwen in het management. Over dat laatste zijn beiden het eens, maar voor de rest is er duidelijke scheiding in visie, zegt Pim Kiffen van research en managementadviesbureau Circula: ”Het onderzoek wijst uit dat er een mismatch is tussen wat werkgevers en werknemers belangrijk vinden bij goed werkgeverschap. Een gemiste kans voor werkgevers.”

En bovendien een bron van frustratie en mogelijk stress of burn-out terwijl negen van de tien werknemers vinden dat een goede werk-privé balans juist positief bijdraagt aan de mentale en fysieke gezondheid. Wat betreft die mentale gezondheid constateert Don Kanters dat dertigers en veertigers een verhoogd risico lopen op stress en burn-out. “Er is een duidelijke verandering ontstaan in de samenwerking tussen werkgevers en werknemers. Toen internet nog nieuw was schermden werkgevers dat zoveel mogelijk af voor hun medewerkers. Tot men inzag dat internet voordelen had, waardoor werknemers ook buiten werktijd met hun werk doorgingen. Daarnaast is een bepaald type werknemers ook gevoeliger voor stress : ze vinden het moeilijk nee te zeggen of hebben een laag zelfbeeld. Vaak hebben ze ook een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Met die drive om het goed te doen, doen zowel de werkgever als de werknemer zichzelf geweld aan: ze gaan maar door en vroeg of laat komt dan die sluipmoordenaar: de burn-out.”

Symptomen

Kanters is coach en mede-eigenaar van Meulenberg Training & Coaching, een landelijke organisatie die coachingstrajecten aanbiedt voor werknemers en bedrijven tegen stress en burn-out. Een belangrijk advies van Don Kanters is, niet te wachten als werkgever: “Je hebt een verantwoordelijkheid voor je mensen en zelfs als buitenstaander kun je de symptomen zien van stress en burn-out. Niet dat stress altijd slecht is: het heeft ook en positief effect, namelijk gezond enthousiasme. Maar als het teveel wordt, dan gaat iemand over het randje.”

Dat veel werknemers minder uren willen maken begrijpt Kanters: “Stel je bent twintiger, dertiger en begonnen met werken. Maar als starter kun je geen huis kopen. Ga je je dan helemaal uit de naad werken? Ik ben zelf ook op een bepaald moment drie dagen gaan werken en daarnaast vrijwilligerswerk gaan doen. Dat beviel mij uitstekend. Ik heb gezien hoe mijn vader ziek was van door alle spanningen op zijn werk.”

Als mensen minder willen werken betekent het niet per se dat er geen ambitie is: “Kijk naar de Olympische Spelen: elke keer worden er weer records verbroken en dat komt omdat mensen bereid zijn alles opzij te zetten voor een carrière. Met hard werken is niets mis: als je maar zorgt dat het goed wordt geregeld, dat je autonomie hebt, maar ook accepteert dat er regels zijn. En als werkgever moet je ruimte geven, dan versterk je de drive van werknemers om het goed te doen.”

Kloof

“Volgens het onderzoek van Circula moeten werkgevers een grotere prioriteit geven aan de persoonlijke situatie van hun werknemers. Weliswaar staat goed werkgeverschap hoog op de agenda maar vooral als het gaat om het aantrekken en behouden van medewerkers”, zegt Kiffen, die daarmee constateert dat de werk-privé balans nog geen topprioriteit is. “Door alle onderzoeksresultaten heen blijkt dat er een kloof is tussen de wensen van medewerkers en wat werkgevers denken te moeten doen om personeel aan zich te binden. Er is meer nodig dan een goed salaris en werkgevers vergeten de mens centraal te zetten. Dit zie je terug in de werk-privé balans, maar ook in zaken als de secundaire arbeidsvoorwaarden."

Een ruime meerderheid van de medewerkers is van mening dat ‘de baas’ hen moet ondersteunen bij het vinden van het juiste evenwicht tussen de werkplek en de keukentafel thuis. Dat vindt 63 procent van de medewerkers maar slechts 28 procent van de werknemers heeft dit op de HR-prioriteitenlijst staan. Er is dus werk aan de winkel voor de werkgevers. Pim Kiffen tot slot: “Over de hele breedte is de aanpak die bedrijven hebben heel generiek. Het onderzoek toont dat er veel gaten zijn tussen de verwachtingen van medewerkers en wat werkgevers daadwerkelijk bieden. Er zijn daar nog veel mogelijkheden om je personeel tevreden te houden.”